17 dagen Bosnië

Het is nu 6 juni en we zitten inmiddels in Hongarije. Gisteren 5 juni hebben we de verjaardag van Olga gevierd. Een gekookt eitje bij het ontbijt, een bezoekje aan een museum en ’s avonds een lekker ijsje en dat bij 28 graden.

Door het gebrek aan internet lopen we ver achter met ons reis-blog. Want inmiddels zijn we Kroatië ook al door en we weten niet wanneer we dit stuk over Bosnië kunnen plaatsen. Maar goed, eerst maar ons verslag over Bosnië aan de computer toevertrouwen. We zijn 17 dagen in Bosnië geweest en hebben acht overnachtingsplaatsen aangedaan en ook Bosnië komt in de lijst van de top tien…..

Zoveel natuur en rustig.

De eerste ochtend in Bosnië liet zoals gebruikelijk Olga ’s morgens de honden uit, maar ze kwam enigszins geschrokken terug, want overal stonden waarschuwingsborden dat hier nog mijnen vanuit de oorlog van 1992 tot 1995 lagen. Veertien dagen later hoorden wij van inwoners van Bosnië dat er helemaal geen mijnen lagen. Het schijnt een politieke stunt te zijn, want op die manier krijgen zij geld om die bommen onschadelijk te maken. En dat is gemakkelijk verdiend als er geen bommen liggen.

Op een gegeven ogenblik , al rijdend door de hoge bergen en uitkijkend naar een plekje om koffie te drinken en dan liefst ook daar waar de honden even lekker kunnen rennen, zagen we inderdaad een prachtplek. Dat was voorbij Slatina ( zie foto). We besloten meteen om op die plek maar te blijven. Inmiddels hadden we van Mariet via de Sms de vraag gekregen of wij nog droge voeten hadden, want er bleek een ramp aan de hand te zijn in Bosnië. Wij hadden nog niets gemerkt of gehoord en dachten eigenlijk, het zal wel meevallen. Toen we later door het gebied reden bleek het wel anders te zijn, maar daarover later.

Op onze berg bij Slatina merkten we wederom hoe ver het geluid in de bergen draagt. De mensen die een paar honderd meter ver weg woonden konden we horen praten en zij konden natuurlijk ons cellospel horen en daar kwamen ze ook op af. Eerst moeder en dochter, en daarna dochter Magdalena met haar broer Markus, die afgestudeerd psycholoog was, maar geen werk kon krijgen. Hij zei dat hij zo zou kunnen beginnen als psycholoog in Duitsland, echter hij sprak de taal niet, en dat bleek toch een probleem te zijn. Hij was van plan om van de zomer ergens in Europa wat vrijwilligerswerk te gaan doen, zodat hij toch werkervaring kreeg en in aanraking kwam met andere culturen. Op een gegeven moment stopte er een Duitser en vroeg waar we naar toe wilden gaan. We vertelden hem zo ongeveer onze route en toen zei hij: “dat gaat je niet lukken, want er is een brug en er zijn wegen weggeslagen door de overstroming”. Met de kaart in ons hand hebben wij die avond bedacht wat we zouden doen en besloten de weg toch maar te vervolgen en kijken of er nog een andere mogelijkheid was om er doorheen te komen. En zou dat niet kunnen, dan zouden we voldoende water en boodschappen halen en weer terugrijden naar Slatina. Maar aankomend bij het stadje Srednjebosanski hebben we boodschappen gedaan en hebben aan twee agenten gevraagd hoe wij het beste konden rijden en er was inderdaad een alternatieve route die we hebben genomen. Dus niet terug naar Slatina waar Magdalena op onze terugkeer zat te wachten. Magdalena speelt namelijk piano en we hadden afgesproken dat als we terugkwamen we bij haar huis samen muziek zouden maken. We voelden ons er wel wat rot bij en besloten om dit soort afspraakjes maar niet meer te maken. Want reizen is vooral vooruit gaan en niet teruggaan.

Op 24 mei reden we Srednjebosanski binnen. Aan ons rechterhand zagen we een groot motel

(gesloten) met parkeerplaats. We namen de beslissing om onze nacht daar maar door te brengen. Tijdens het installeren kwam een man van de overkant naar ons toegelopen. In eerste instantie dachten we dat hij Duits sprak, maar tot onze grote verbazing sprak hij Nederlands… Hij is zelf 41 jaar en woont al 21 jaar in Vlissingen (Zeeland). Hij vertelde ons dat het motel aan het renoveren is en dat het dit jaar zeker niet open zal gaan, dus was het geen probleem om daar een nacht te verblijven. Hij was met zijn vriendin (die uit Litouwen kwam) op vakantie bij zijn ouders en hij nodigde ons uit om wat te komen drinken. Daar hadden we wel zin in, want een kopje koffie, daar hadden we wel trek in. Maar eerst moesten we de camper even op de goede plaats zetten en de honden drinken geven enzovoorts. Al vrij snel liepen we naar de overkant en maakten kennis met zijn ouders en zijn vriendin. Alan heet hij overigens. Hij was bezig de barbecue in orde te maken, want een vriend met zijn vrouw zouden komen barbecueën. Hij vroeg wat we wilden drinken, uiteindelijk besloten we om een glaasje spa rood te nemen. Het was warm en dan is water altijd nog lekkerder dan koffie.

Al gauw ging het gesprek over zijn leven. Het schijnt dat er pas een documentaire is gemaakt over zijn vlucht vanuit Bosnië naar Nederland tijdens de Balkanoorlog ( 1992-1995). In dat verhaal kwam als eerste dat hij moest vluchten en dat hij in Kroatië een tijd vast heeft gezeten als vluchteling. In 1993 kwam hij in Nederland aan en werd daar opgevangen. Ook vertelde hij dat zijn zoontje vorig jaar was overleden. Waaraan weten we niet, het gesprek liep van het ene onderwerp over naar het andere en ondertussen was hij bezig de barbecue in orde te maken. Ook met zijn vader ging het niet zo goed, hij was pas geleden geholpen aan zijn prostaat. Ze hebben de tumor weg kunnen halen maar er waren wel uitzaaiingen naar de botten. Dus goed komen zit er niet meer in. Maar het is een man die geniet van elk moment dat hij nog heeft. Inmiddels krijgt hij wel chemokuur en allerlei medicijnen. Ook zijn vriend en vrouw arriveerden en wij besloten naar de camper te gaan om juist die middag gekochte verse forelletjes te bakken en gezamenlijk met een salade en gebakken aardappeltjes te nuttigen. Om het geheel nog completer te maken hadden we er een glaasje Bavaria alcoholvrij bier bij. We hadden het die avond nog regelmatig over zijn verhaal, en daar dat we uitgenodigd waren om de volgende ochtend op de koffie te komen, spraken we af om nog wat meer te vragen over die oorlog van Bosnië. Op internet hadden we in grote lijnen al wel wat informatie gelezen en dat zou dan ook onze insteek zijn van dat gesprek. Zo gezegd, zo gedaan.

Na een heerlijke nachtrust en ontbeten te hebben liepen we weer naar de overkant voor ons kopje koffie, wat uiteindelijk ook weer een glaasje water werd. Dat is tijdens onze reis toch wel onze lijfdrank geworden. We vertelden aan hem wat wij wisten over de oorlog. Dat bij een referendum de bevolking had gekozen om bij Servië te blijven maar dat dat uiteindelijk niet is gebeurt (exact weten we nu niet welke partijen de afscheiding hebben opgeëist). Alan nam het verhaal over. “Het klopt,” zei hij, “ik was net uit dienst, want in Bosnië moet je op jonge leeftijd in dienst ( 16 jaar)”. Hij zei: ”Er werd al overal geschoten, maar de oorlog leek ver weg, wij leken nog veilig te zijn. Op een dag echter werd ook ons dorp beschoten en moesten wij schuilen onder het beton aan de overkant. Er vielen die dag wel 1200 granaten op ons dorp. Er was een groep mannen vanuit deze omgeving die inmiddels was bewapend. Onze buurman wierp zich op als commandant. Op een zekere dag kregen we de melding dat we bij elkaar moesten komen en we gingen met zijn allen de bergen in. Op een gegeven moment riep de buurman ons allemaal bij elkaar en deelde ons mee dat ze vanaf dat punt de weg naar Kroatië wilden heroveren en dat vanaf het eerste moment dat zij zouden vuren, de hel los zou breken, dus mocht je enige vorm van twijfel hebben, vertrek dan nu naar beneden en geef je wapens af aan een ander die bereid is voor een vrij Bosnië te strijden. De manschappen werden verdeeld en wachtten op een sein. Toen dat werd gegeven en de eerste kogels werden afgevuurd, brak de hel los. Overal kwamen kogels en granaten heen en weer over de bergen heen en dat bleef voortdurend doorgaan. Alan wist niet meer waar zijn maten lagen of überhaupt hoeveel er waren gesneuveld. Hij was in het donker, in de bossen, zielsalleen en durfde zich niet te verroeren.

s ’Morgens hoorde hij zijn naam roepen, echter dorst niet te reageren, uit angst dat het de vijand was, maar het bleef maar doorgaan en hij meende de stem van zijn buurman te horen. Uiteindelijk kon hij het niet volhouden om te zwijgen, hij wist ook absoluut niet hoe de situatie ervoor stond, dus hij riep “hier ben ik “. Zijn buurman kwam zijn richting op en sommeerde hem mee te gaan naar beneden. Achter hem zag hij dat vele huizen van zijn dorp al waren verwoest en dat de zwarte rook uit zijn ouderlijk huis kwam. Deze belevenissen waren voor hem zo’n shock dat hij zijn stem kwijt raakte en uiteindelijk moest besluiten om te vluchten. Hij had in zo’n korte tijd zoveel ellende gezien waar hij niet tegen bestand was en vertrok richting Kroatië.

Dit is wat hij in korte tijd ons vertelde. Regelmatig kwamen zijn vriendin en moeder tussenbeide dus een compleet verhaal was niet mogelijk, maar het was voldoende om te beseffen dat hij door een hel was gegaan en zo ook natuurlijk zijn kameraden en om het breder te trekken naar alle vuurhaarden die op dit moment branden waar mensen vechten voor hun vrijheid.

We besloten om contact met elkaar te houden en wij zullen zeker als Alan daar verder toe bereid is meer van zijn strijd willen weten en meteen meer komen te weten over de oorlog in voormalig Joegoslavië. Het is dan ook niet uitgesloten dat we deze landen nogmaals zullen gaan bezoeken om nog meer duidelijkheid te krijgen over die periode. Maar zullen altijd afhankelijk zijn van het toeval mensen tegen te komen die we goed kunnen volgen.

Drie kilometer na vertrek kwamen we in de stad Jajce, waar we in het hartje van het centrum een enorme waterval zagen. Hier stromen twee rivieren gezamenlijk ineen. Het schijnt de grootste waterval te zijn die zich in een stadscentrum bevindt. We konden gelukkig een parkeerplaats vinden en hebben met volle bewondering naar die watermassa gekeken en konden toen ook goed begrijpen wat voor een schade dat zou kunnen aanrichten. Ook hier hebben we foto’s en een filmpje gemaakt en zullen die plaatsen.

Onderweg op onze alternatieve route vonden we wederom een prachtige overnachtingsplaats waar we ook drie nachten hebben gestaan. Maar aangezien onze vriend en vriendin Harrie en Bobo wederom een kip hebben doodgebeten, die we maar hebben vergoed, zijn we toch maar vertrokken. Toen kwamen we langzaam door het rampgebied heen. Aangezien we niet konden stoppen hebben we ook geen foto’s of filmpjes kunnen maken, op twee foto’s na. Maar het was werkelijk bizar, allemaal plastic en afval hoog hangend in de bomen waaruit je kunt opmaken hoe hoog het water hier heeft gestaan. Huizen weggeslagen, de grond onder de wegen weggespoeld en veel huisraad wat met het water was meegenomen.

Aankomend bij de grensovergang met Kroatië werden we teruggestuurd omdat de weg niet toegankelijk was vanwege de overstroming, en moesten via weer een andere alternatieve route naar de volgende grensovergang.

Onderweg hadden we al steeds uitgekeken naar een Ford-dealer, want we moesten nog een APK keuring laten doen. Nu is het zo dat de RDW alleen de Nederlandse APK keuring accepteert en inmiddels zijn er twee ANWB stations in Spanje die de keuring ook uit mogen voeren. Echter wij zijn niet in Nederland en ook niet in Spanje. Vlak voor ons vertrek uit Nederland hadden we van camperaars vernomen en gelezen in ons kampeerblad dat er jurisprudentie is over het feit dat reizigers niet in staat zijn om de APK keuring in Nederland of Spanje te laten verrichten, ze niet door de RDW bekeurd kunnen worden, indien zij kunnen aantonen dat zij hun voertuig goed onderhouden. We hebben tijdens onze reis dit gedaan. Maar wilden evengoed een technische keuring laten verrichten. In Bosnië is het ons niet meer gelukt en we besloten om, zodra wij in Kroatië waren, ons doel te richten op een Ford-dealer. We hadden besloten om Kroatië in één dag door te rijden. De kortste afstand was van Bosnië naar Hongarije. De reden hiervan is dat we vernomen hadden dat wild kamperen in Kroatië verboden is en de politie erg streng is. En daarbij komt dat de campings vrij duur zijn. Vlak over de grens met Kroatië zag Olga aan de linkerkant een Ford-dealer en wij erop af. Ik mijn verhaal gedaan, en als antwoord kreeg ik: ”in Kroatië mogen wij geen keuringen verrichten”. Op de vraag of hij toch bereid was om de technische onderdelen te controleren ging hij in overleg met zijn chef. Nadat hij dat gedaan had moesten we met de camper naar de plaats naast de Ford-dealer rijden. Toen we daar aankwamen stond de monteur al op ons te wachten en wat bleek? Het was een servicestation van de Kroatische RDW! De monteur ging met mij mee naar het kantoor en hielp mij bij het aanvragen van de keuring. We besloten zowel een technische als een milieukeuring te laten doen. Drie uur zijn ze bezig geweest. Maar uiteindelijk was alles goed en kregen we twee uitgebreide verslagen mee. Nu moeten we nog een brief in elkaar flansen, de documenten kopiëren en alles opsturen naar de RDW. Het zal ons benieuwen wat hun reactie erop is…….

Lieve medereizigers, dit was het dan weer voor nu, tot ons volgend verslag.