17 dagen Bosnie

17 dagen Bosnië

Het is nu 6 juni en we zitten inmiddels in Hongarije. Gisteren 5 juni hebben we de verjaardag van Olga gevierd. Een gekookt eitje bij het ontbijt, een bezoekje aan een museum en ’s avonds een lekker ijsje en dat bij 28 graden.

Door het gebrek aan internet lopen we ver achter met ons reis-blog. Want inmiddels zijn we Kroatië ook al door en we weten niet wanneer we dit stuk over Bosnië kunnen plaatsen. Maar goed, eerst maar ons verslag over Bosnië aan de computer toevertrouwen. We zijn 17 dagen in Bosnië geweest en hebben acht overnachtingsplaatsen aangedaan en ook Bosnië komt in de lijst van de top tien…..

Zoveel natuur en rustig.

De eerste ochtend in Bosnië liet zoals gebruikelijk Olga ’s morgens de honden uit, maar ze kwam enigszins geschrokken terug, want overal stonden waarschuwingsborden dat hier nog mijnen vanuit de oorlog van 1992 tot 1995 lagen. Veertien dagen later hoorden wij van inwoners van Bosnië dat er helemaal geen mijnen lagen. Het schijnt een politieke stunt te zijn, want op die manier krijgen zij geld om die bommen onschadelijk te maken. En dat is gemakkelijk verdiend als er geen bommen liggen.

Op een gegeven ogenblik , al rijdend door de hoge bergen en uitkijkend naar een plekje om koffie te drinken en dan liefst ook daar waar de honden even lekker kunnen rennen, zagen we inderdaad een prachtplek. Dat was voorbij Slatina ( zie foto). We besloten meteen om op die plek maar te blijven. Inmiddels hadden we van Mariet via de Sms de vraag gekregen of wij nog droge voeten hadden, want er bleek een ramp aan de hand te zijn in Bosnië. Wij hadden nog niets gemerkt of gehoord en dachten eigenlijk, het zal wel meevallen. Toen we later door het gebied reden bleek het wel anders te zijn, maar daarover later.

Op onze berg bij Slatina merkten we wederom hoe ver het geluid in de bergen draagt. De mensen die een paar honderd meter ver weg woonden konden we horen praten en zij konden natuurlijk ons cellospel horen en daar kwamen ze ook op af. Eerst moeder en dochter, en daarna dochter Magdalena met haar broer Markus, die afgestudeerd psycholoog was, maar geen werk kon krijgen. Hij zei dat hij zo zou kunnen beginnen als psycholoog in Duitsland, echter hij sprak de taal niet, en dat bleek toch een probleem te zijn. Hij was van plan om van de zomer ergens in Europa wat vrijwilligerswerk te gaan doen, zodat hij toch werkervaring kreeg en in aanraking kwam met andere culturen. Op een gegeven moment stopte er een Duitser en vroeg waar we naar toe wilden gaan. We vertelden hem zo ongeveer onze route en toen zei hij: “dat gaat je niet lukken, want er is een brug en er zijn wegen weggeslagen door de overstroming”. Met de kaart in ons hand hebben wij die avond bedacht wat we zouden doen en besloten de weg toch maar te vervolgen en kijken of er nog een andere mogelijkheid was om er doorheen te komen. En zou dat niet kunnen, dan zouden we voldoende water en boodschappen halen en weer terugrijden naar Slatina. Maar aankomend bij het stadje Srednjebosanski hebben we boodschappen gedaan en hebben aan twee agenten gevraagd hoe wij het beste konden rijden en er was inderdaad een alternatieve route die we hebben genomen. Dus niet terug naar Slatina waar Magdalena op onze terugkeer zat te wachten. Magdalena speelt namelijk piano en we hadden afgesproken dat als we terugkwamen we bij haar huis samen muziek zouden maken. We voelden ons er wel wat rot bij en besloten om dit soort afspraakjes maar niet meer te maken. Want reizen is vooral vooruit gaan en niet teruggaan.

Op 24 mei reden we Srednjebosanski binnen. Aan ons rechterhand zagen we een groot motel

(gesloten) met parkeerplaats. We namen de beslissing om onze nacht daar maar door te brengen. Tijdens het installeren kwam een man van de overkant naar ons toegelopen. In eerste instantie dachten we dat hij Duits sprak, maar tot onze grote verbazing sprak hij Nederlands… Hij is zelf 41 jaar en woont al 21 jaar in Vlissingen (Zeeland). Hij vertelde ons dat het motel aan het renoveren is en dat het dit jaar zeker niet open zal gaan, dus was het geen probleem om daar een nacht te verblijven. Hij was met zijn vriendin (die uit Litouwen kwam) op vakantie bij zijn ouders en hij nodigde ons uit om wat te komen drinken. Daar hadden we wel zin in, want een kopje koffie, daar hadden we wel trek in. Maar eerst moesten we de camper even op de goede plaats zetten en de honden drinken geven enzovoorts. Al vrij snel liepen we naar de overkant en maakten kennis met zijn ouders en zijn vriendin. Alan heet hij overigens. Hij was bezig de barbecue in orde te maken, want een vriend met zijn vrouw zouden komen barbecueën. Hij vroeg wat we wilden drinken, uiteindelijk besloten we om een glaasje spa rood te nemen. Het was warm en dan is water altijd nog lekkerder dan koffie.

Al gauw ging het gesprek over zijn leven. Het schijnt dat er pas een documentaire is gemaakt over zijn vlucht vanuit Bosnië naar Nederland tijdens de Balkanoorlog ( 1992-1995). In dat verhaal kwam als eerste dat hij moest vluchten en dat hij in Kroatië een tijd vast heeft gezeten als vluchteling. In 1993 kwam hij in Nederland aan en werd daar opgevangen. Ook vertelde hij dat zijn zoontje vorig jaar was overleden. Waaraan weten we niet, het gesprek liep van het ene onderwerp over naar het andere en ondertussen was hij bezig de barbecue in orde te maken. Ook met zijn vader ging het niet zo goed, hij was pas geleden geholpen aan zijn prostaat. Ze hebben de tumor weg kunnen halen maar er waren wel uitzaaiingen naar de botten. Dus goed komen zit er niet meer in. Maar het is een man die geniet van elk moment dat hij nog heeft. Inmiddels krijgt hij wel chemokuur en allerlei medicijnen. Ook zijn vriend en vrouw arriveerden en wij besloten naar de camper te gaan om juist die middag gekochte verse forelletjes te bakken en gezamenlijk met een salade en gebakken aardappeltjes te nuttigen. Om het geheel nog completer te maken hadden we er een glaasje Bavaria alcoholvrij bier bij. We hadden het die avond nog regelmatig over zijn verhaal, en daar dat we uitgenodigd waren om de volgende ochtend op de koffie te komen, spraken we af om nog wat meer te vragen over die oorlog van Bosnië. Op internet hadden we in grote lijnen al wel wat informatie gelezen en dat zou dan ook onze insteek zijn van dat gesprek. Zo gezegd, zo gedaan.

Na een heerlijke nachtrust en ontbeten te hebben liepen we weer naar de overkant voor ons kopje koffie, wat uiteindelijk ook weer een glaasje water werd. Dat is tijdens onze reis toch wel onze lijfdrank geworden. We vertelden aan hem wat wij wisten over de oorlog. Dat bij een referendum de bevolking had gekozen om bij Servië te blijven maar dat dat uiteindelijk niet is gebeurt (exact weten we nu niet welke partijen de afscheiding hebben opgeëist). Alan nam het verhaal over. “Het klopt,” zei hij, “ik was net uit dienst, want in Bosnië moet je op jonge leeftijd in dienst ( 16 jaar)”. Hij zei: ”Er werd al overal geschoten, maar de oorlog leek ver weg, wij leken nog veilig te zijn. Op een dag echter werd ook ons dorp beschoten en moesten wij schuilen onder het beton aan de overkant. Er vielen die dag wel 1200 granaten op ons dorp. Er was een groep mannen vanuit deze omgeving die inmiddels was bewapend. Onze buurman wierp zich op als commandant. Op een zekere dag kregen we de melding dat we bij elkaar moesten komen en we gingen met zijn allen de bergen in. Op een gegeven moment riep de buurman ons allemaal bij elkaar en deelde ons mee dat ze vanaf dat punt de weg naar Kroatië wilden heroveren en dat vanaf het eerste moment dat zij zouden vuren, de hel los zou breken, dus mocht je enige vorm van twijfel hebben, vertrek dan nu naar beneden en geef je wapens af aan een ander die bereid is voor een vrij Bosnië te strijden. De manschappen werden verdeeld en wachtten op een sein. Toen dat werd gegeven en de eerste kogels werden afgevuurd, brak de hel los. Overal kwamen kogels en granaten heen en weer over de bergen heen en dat bleef voortdurend doorgaan. Alan wist niet meer waar zijn maten lagen of überhaupt hoeveel er waren gesneuveld. Hij was in het donker, in de bossen, zielsalleen en durfde zich niet te verroeren.

s ’Morgens hoorde hij zijn naam roepen, echter dorst niet te reageren, uit angst dat het de vijand was, maar het bleef maar doorgaan en hij meende de stem van zijn buurman te horen. Uiteindelijk kon hij het niet volhouden om te zwijgen, hij wist ook absoluut niet hoe de situatie ervoor stond, dus hij riep “hier ben ik “. Zijn buurman kwam zijn richting op en sommeerde hem mee te gaan naar beneden. Achter hem zag hij dat vele huizen van zijn dorp al waren verwoest en dat de zwarte rook uit zijn ouderlijk huis kwam. Deze belevenissen waren voor hem zo’n shock dat hij zijn stem kwijt raakte en uiteindelijk moest besluiten om te vluchten. Hij had in zo’n korte tijd zoveel ellende gezien waar hij niet tegen bestand was en vertrok richting Kroatië.

Dit is wat hij in korte tijd ons vertelde. Regelmatig kwamen zijn vriendin en moeder tussenbeide dus een compleet verhaal was niet mogelijk, maar het was voldoende om te beseffen dat hij door een hel was gegaan en zo ook natuurlijk zijn kameraden en om het breder te trekken naar alle vuurhaarden die op dit moment branden waar mensen vechten voor hun vrijheid.

We besloten om contact met elkaar te houden en wij zullen zeker als Alan daar verder toe bereid is meer van zijn strijd willen weten en meteen meer komen te weten over de oorlog in voormalig Joegoslavië. Het is dan ook niet uitgesloten dat we deze landen nogmaals zullen gaan bezoeken om nog meer duidelijkheid te krijgen over die periode. Maar zullen altijd afhankelijk zijn van het toeval mensen tegen te komen die we goed kunnen volgen.

Drie kilometer na vertrek kwamen we in de stad Jajce, waar we in het hartje van het centrum een enorme waterval zagen. Hier stromen twee rivieren gezamenlijk ineen. Het schijnt de grootste waterval te zijn die zich in een stadscentrum bevindt. We konden gelukkig een parkeerplaats vinden en hebben met volle bewondering naar die watermassa gekeken en konden toen ook goed begrijpen wat voor een schade dat zou kunnen aanrichten. Ook hier hebben we foto’s en een filmpje gemaakt en zullen die plaatsen.

Onderweg op onze alternatieve route vonden we wederom een prachtige overnachtingsplaats waar we ook drie nachten hebben gestaan. Maar aangezien onze vriend en vriendin Harrie en Bobo wederom een kip hebben doodgebeten, die we maar hebben vergoed, zijn we toch maar vertrokken. Toen kwamen we langzaam door het rampgebied heen. Aangezien we niet konden stoppen hebben we ook geen foto’s of filmpjes kunnen maken, op twee foto’s na. Maar het was werkelijk bizar, allemaal plastic en afval hoog hangend in de bomen waaruit je kunt opmaken hoe hoog het water hier heeft gestaan. Huizen weggeslagen, de grond onder de wegen weggespoeld en veel huisraad wat met het water was meegenomen.

Aankomend bij de grensovergang met Kroatië werden we teruggestuurd omdat de weg niet toegankelijk was vanwege de overstroming, en moesten via weer een andere alternatieve route naar de volgende grensovergang.

Onderweg hadden we al steeds uitgekeken naar een Ford-dealer, want we moesten nog een APK keuring laten doen. Nu is het zo dat de RDW alleen de Nederlandse APK keuring accepteert en inmiddels zijn er twee ANWB stations in Spanje die de keuring ook uit mogen voeren. Echter wij zijn niet in Nederland en ook niet in Spanje. Vlak voor ons vertrek uit Nederland hadden we van camperaars vernomen en gelezen in ons kampeerblad dat er jurisprudentie is over het feit dat reizigers niet in staat zijn om de APK keuring in Nederland of Spanje te laten verrichten, ze niet door de RDW bekeurd kunnen worden, indien zij kunnen aantonen dat zij hun voertuig goed onderhouden. We hebben tijdens onze reis dit gedaan. Maar wilden evengoed een technische keuring laten verrichten. In Bosnië is het ons niet meer gelukt en we besloten om, zodra wij in Kroatië waren, ons doel te richten op een Ford-dealer. We hadden besloten om Kroatië in één dag door te rijden. De kortste afstand was van Bosnië naar Hongarije. De reden hiervan is dat we vernomen hadden dat wild kamperen in Kroatië verboden is en de politie erg streng is. En daarbij komt dat de campings vrij duur zijn. Vlak over de grens met Kroatië zag Olga aan de linkerkant een Ford-dealer en wij erop af. Ik mijn verhaal gedaan, en als antwoord kreeg ik: ”in Kroatië mogen wij geen keuringen verrichten”. Op de vraag of hij toch bereid was om de technische onderdelen te controleren ging hij in overleg met zijn chef. Nadat hij dat gedaan had moesten we met de camper naar de plaats naast de Ford-dealer rijden. Toen we daar aankwamen stond de monteur al op ons te wachten en wat bleek? Het was een servicestation van de Kroatische RDW! De monteur ging met mij mee naar het kantoor en hielp mij bij het aanvragen van de keuring. We besloten zowel een technische als een milieukeuring te laten doen. Drie uur zijn ze bezig geweest. Maar uiteindelijk was alles goed en kregen we twee uitgebreide verslagen mee. Nu moeten we nog een brief in elkaar flansen, de documenten kopiëren en alles opsturen naar de RDW. Het zal ons benieuwen wat hun reactie erop is…….

Lieve medereizigers, dit was het dan weer voor nu, tot ons volgend verslag.

Montenegro

Montenegro

Nog drie dagen hebben we door Albanië gereden, richting Montenegro. Het landschap was en bleef mooi en de mensen werden ook wat vriendelijker, maar het wegennet was slecht. In vele gevallen was het zigzag rijden om grote gaten en scheuren te vermijden. Dat deed me denken aan de bergritten in Italië twaalf jaar geleden, maar dan nog iets erger. Het land is arm en dat kun je overal aan alles goed zien. Het vinden van overnachtingsplaatsen was ook niet erg eenvoudig en de paar campings die er waren, waren voor Albanese begrippen erg duur, echt gericht op westers toerisme en daar besteden we ons geld liever niet aan. Als die prijzen overeenkomstig zouden zijn met de prijzen in Albanië, dan zouden we daarvoor gekozen hebben. Al met al een mooi land, maar behoort nog niet tot onze favorieten. En ook dit weer is puur een gevoelskwestie en niet feitelijk onderbouwd.

Bij de grensovergang naar Montenegro moesten we aansluiten in een rij wachtenden. En al vrij snel werden we omringt door bedelende vrouwen met kleine kinderen die maar bleven jengelen voor geld om eten te kopen. Het deed ons vreemd aan want echt ondervoed zagen ze er niet uit, dus wij hebben ze ook maar vriendelijk verzocht elders hun geluk te zoeken. Na een half uurtje waren we de grens over, en na tien minuten hadden we de sticker van Montenegro al gekocht. In de meeste gevallen vinden we die pas op het eind, zo ook die van Albanië, die we tweehonderd meter voor de grens bij een souvenirwinkeltje pas konden kopen. Al vrij snel kwamen we een benzinepompstation tegen, waar we een kaart kochten, inclusief een boekje over Montenegro. We konden daar ook onze watertank vullen en kwamen er achter dat de valuta Euro’s waren. Dat maakt het boodschappen doen meteen een stuk eenvoudiger. De diesel is hier € 1,26. Na het tanken hebben we de weg vervolgd tot aan een smalle zijweg en die zijn we ingeslagen. We kwamen uit bij een ruïne met een redelijk vlakke parkeerplaats. Daar hebben we een paar nachten gestaan. Het was zo warm dat we onze luifel uit moesten zetten en dat gaf ons het gevoel terug te zijn op de Stieltjestraat en op ons balkon zaten, alleen vele malen rustiger en met een wijds uitzicht over een dal met in de verte bergen. Hier hebben we weer lekker cello kunnen spelen en ons setje uit kunnen breiden met Air en het Avondlied. Wat er met de honden aan de hand is weten we niet. s’Avonds na het eten popelen ze om binnen te mogen ondanks dat wij nog lekker buiten zitten. De volgende ochtend vonden we een schildpadje niet groter dan vijf centimeter. Om te voorkomen dat de honden met het beestje aan de gang gaan, hebben we hem onder de struiken teruggezet. Binnen genieten we nog van de rozen die Olga in Albanië heeft geplukt. We besloten om deze weg die dwars door Montenegro loopt te blijven volgen. We hadden van mede-camperaars al wel gehoord dat een bepaald stuk weg zo smal werd dat je elkaar niet kan passeren. Op dat moment moet er eentje achteruit, een stukje de berm in zodat de ander er langs kan. Het was een rustige weg, dus we gingen ervan uit dat we niet al te veel tegenliggers zouden krijgen. En dat viel ook wel mee, maar toen we net uit de bocht kwamen en er plots een auto met aanhanger en daarachter een grote vrachtwagen stond, bevonden wij ons toch in een patstelling. Wij kwamen van boven en gingen naar beneden, de andere twee in tegenovergestelde richting. In mijn optiek was het correcter dat zij zich een stukje zouden laten zakken. De vrachtwagen had er absoluut geen zin in en duidde ons dat wij achterwaarts naar boven moesten. Ik vermoed dat hij zich vergaloppeerd heeft in de weg, want er is een paralelweg die veel breder is dan deze, maar goed, we zijn toch maar achteruit gegaan. Olga druk met aanwijzingen geven en onze Junior rookte en stonk alsmaar meer. Ik dacht, dit gaat fout en ben toen gestopt. Het was net genoeg dat de vrachtwagen er langs kon. We hadden pas onze koppelingsplaten vervangen, maar ik zei tegen Olga: “nou, die kunnen we weer vervangen”. Gelukkig viel dat nog wel mee. We hoorden van Alan in Bosnië ( daarover later) dat het roken ook wel eens nieuwigheid zou kunnen zijn. Hij vroeg of de auto nog voldoende trok, dat beaamde ik. Hij zei: “dan heb je nog geluk gehad “. Maar in een volgende situatie ga ik dit niet meer doen.

Enfin , verder hebben we op die weg geen al te grote hinder meer ondervonden. Het is geweldig….. kilometers lang dwars over de bergen….. door bossen heen, zoals je op een fietspad rijdt, dat gevoel geeft het. Wat zou dit gaaf geweest zijn als we hier op onze motor hadden kunnen rijden. Daar moeten we regelmatig nog aan terug denken. Uiteindelijk kwamen we uit bij “ de jungle van Montenegro” (het Biogradsky park). We zagen plotseling een bord van een camperplaats. We volgden die met de hoop dat daar ook misschien wel internet zou zijn, want dat is en blijft toch erg lastig. Als wij gaan internetten, dan zijn we meteen een dag bezig en dat doe je niet in een restaurant bij het gebruik van één kopje koffie. Aangekomen op de camperplaats bleek deze nog gesloten te zijn, maar wat een super-plek! We konden er niet op omdat de slagboom afgesloten was, maar zo hoort een camperplaats eruit te zien. Ruime plaatsen en bij elke plaats een paal, waar je water en stroom kunt halen voor € 1,00 per vierentwintig uur. Het is vreemd maar overal waar we komen en we campers tegenkomen zetten ze zichzelf meteen aan het stroom, ondanks dat zij ook zonnepanelen hebben. De reden daarvan is voor mij onduidelijk. Wij hebben ruimschoots genoeg energie om ons te voorzien. We hebben (voor het hek) een nacht gestaan, want de volgende dag begon het te regenen. Vanaf dat punt werd de weg ook breder en reden we richting grens met Bosnië Herzegovina, langs een brede diepe kloof (zie foto’s en film). Dit tijdstip van het jaar is het overdag in de bergen erg aangenaam, maar ’s avonds nog wel fris en soms ronduit koud. Voor ons is het winter ( als je dat zo kunt noemen) geworden vanaf begin maart, en vanaf eind maart tot aan begin mei heeft het vaak geregend, zo’n drie dagen regen en twee dagen droog. We zijn net iets te vroeg de bergen in getrokken, maar volgens de bevolking ter plaatse is het nog steeds koud en regenachtig voor de tijd van het jaar.

Op een gegeven ogenblik merkten we dat volgens de Tomtom dat de weg een aantal kilometers vóór de grens op zou houden. Op de kaart die we hadden gekocht liep die door. Aangezien we het al een keertje mee hadden gemaakt, dat er op de kaart een weg stond ingetekend maar dat die er niet was (het binnenland van Macedonië) hebben we dit in ons ochtendoverleg besproken. Aangezien de weg zo mooi was hebben we besloten om hem maar uit te rijden, met het risico dat we misschien wel honderd kilometer terug zouden moeten. Opeens begon de Tomtom te pingelen en dat betekent dat we het einde van de weg naderen. Nog één bocht, dan was het zover. Maar na die bocht kwam nog een bocht en nog een helling en opeens…….. de grens………… Rondom ons sneeuw, en het was werkelijk mooi zo’n oude grensovergang in de sneeuw te zien liggen. Er was geen verkeer en wij stopten netjes en zetten de motor uit en wachtten op de douane beambte. Waarschijnlijk vonden ze het buiten iets te koud en bleven ze binnen zitten, dus dan maar met onze paspoorten naar binnen. Dit keer werden de paspoorten van de honden niet meegenomen, want daar vroegen ze in het verleden toch niet om, maar ja……., dan willen ze die juist zien. Olga snel de kluis in en de paspoorten gepakt en dan denk je; dan gaan ze kijken en allerlei vragen stellen, maar nee hoor, met de vraag of alles in orde was, lieten ze de hondenpaspoorten voor wat het was, Waarschijnlijk zien wij er zeer betrouwbaar uit. Uiteindelijk mochten we gaan. Omdat ze zoveel aandacht hadden besteed aan de paspoorten, gingen we ervan uit dat dit het grenskantoor van Bosnië was, maar dat bleek niet zo te zijn, want na tien kilometer kwamen we pas bij de overgang met Bosnië aan… Heel vreemd dat bij het verlaten van een land, de papieren zo werden gecontroleerd, terwijl je het land zonder moeite binnen kon komen. Ik wilde nog een foto maken van het grenskantoortje in de sneeuw, maar toen waren de douanebeambten snel buiten om dat te verbieden. Na het maken van excuses zijn we maar snel vertrokken.

Dit was dan Montenegro, een land waar het toerisme langzaam in opmars is, maar dan aan de kust. We kunnen daar niets over vertellen, we zijn daar niet geweest. Maar mocht je in verleiding komen om dit land te gaan bezoeken, vergeet dan niet de bergen, want als je van natuur houdt kun je die hier in al zijn onschuld vinden.

Welkom in Macedonie

Welkom in Macedonië

Op 25 april ruilden wij Griekenland in voor Macedonië. De douanier vroeg ons, zoals overal of we iets hebben aan te geven, waar we vandaan komen en waar we naar toe gaan. En hoe lang we zullen blijven. Dan zeggen we altijd: “Dat weten we niet, we reizen maar wat heen en weer en we zien wel waar we uitkomen” . Dan volgt altijd de vraag: “Wanneer gaan jullie weer naar Holland toe?” Dan zeggen we : “De eerst komende jaren niet”, dan volgt meestal een grote glimlach, “Hoezo?”, dan doen we ons verhaal. De glimlach wordt groter, ze vragen iets over de honden, geven onze papieren terug en ze wensen ons een fijne toekomst tegemoet. Dat geeft ons eigenlijk altijd een super gevoel…… Dan eerst geld omwisselen, en gaan rijden. Onze eerste indruk geven we meestal in het eerste anderhalf uur en ook in dit land was het meteen goed. Veel groen, mooi landschap, netjes, schoon en vriendelijke mensen. Aangezien alleen de grote wegen vermeld worden op de Tom Tom hebben we daar niets aan. Mariet had ons de kaarten van Macedonië en Albanië al opgestuurd, dus moesten we op de ouderwetse manier rijden. We hadden een route uitgestippeld en die volgden we totdat we in een klein dorp terecht kwamen en de weg die er had moeten zijn was er niet…… Gelukkig stonden er een paar jonge mannen buiten en Olga ging eens vragen. “Nee” zeiden ze, “die bestaat niet”. ”Ja” zegt Olga, ”die weg staat op de kaart, dus die moet er zijn”. Dat ging even zo heen en weer totdat Olga zich gewonnen gaf en accepteerde dat die weg er gewoon niet was, dus wij terug en maar een andere route genomen. Bij de eerste stad Krivogastani zagen we een redelijke supermarkt en hebben onze voorraad op peil gebracht, geholpen door een meisje, waarvan Olga helemaal hotel de botel werd vanwege haar mooie mokka-kleurige ogen. Ze was zeer vriendelijk, sprak een mondje Engels en hielp gevraagd en ongevraagd. Het was werkelijk een schat. Voordat we de bergen weer in gingen hebben we maar even de gastank en de dieseltank gevuld, en wat denk je? Nee raden kun je dit niet, maar hier was Bavaria ALCOHOLVRIJ !!!!!!!

Na het inslaan van enkele blikjes en bij het tankstation overnachten zijn we de bergen ingegaan. Tweeduizend meter hoog, waar de sneeuw nog niet allemaal was gesmolten. Vervolgens ietsje naar beneden en we kwamen aan in een piepklein dorpje: Galicnik. Een enorm mooi uitzicht, Waarschijnlijk is hier in de zomer meer te doen, want er was zelfs een voetbalveld. Op de parkeerplaats daarvan hebben we twee nachten gestaan. Ontzettend mooi en rustig. Sowieso lijkt ons Macedonië een heerlijk land om op vakantie te gaan, het heeft ontzettend veel te bieden aan natuur en natuurlijke bezienswaardigheden.

Maar inmiddels raakte onze voorraad weer op en moesten we vertrekken. Onderweg reden we door een gebied waar vele vlaggen wapperden, maar anders dan de Macedonische. Op een gegeven ogenblik konden we onze nieuwsgierigheid niet bedwingen en stopten bij twee jonge mannen die langs de kant van de weg pauze stonden te houden. We vroegen hen wat voor vlag dat was. Het bleek de Albanese vlag te zijn. Zij legden ons uit dat in dit gebied veel Albanezen wonen en dat ze maar hun eigen vlag langs de hele weg lieten wapperen. Zijzelf kwamen ook uit Albanië en ze vonden het maar wat zwaar om in Macedonië te verblijven. In zijn geheel kwam het ons vreemd over. Maar hebben er verder daar geen blijk van gegeven. Nu we wisten wat het was, was het voor ons voldoende. Maar vreemd vonden we het wel. Want het was niet zomaar ergens een vlag, het was elke lantarenpaal door het hele gebied heen, alsof ze dit stuk land hadden geconfisqueerd.

De route die we hadden uitgestippeld bleek achteraf korter te zijn dan we dachten dat die zou zijn. En zo stonden we toch eerder dan gewenst bij de grens van Albanië. We hebben nog overwogen om langer in Macedonië te blijven, maar dan moesten we haast anderhalve dag dezelfde weg terug rijden om vervolgens een nieuwe richting op te kunnen gaan. Dat hebben we dus maar niet gedaan, en zo belandden we op 2 mei aan de grens van Albanië. Alvorens we de grens overgingen hebben we ons Macedonische geld opgemaakt aan boodschappen.

Aan de Albanese grens bleek de douanier Italiaans te spreken en Olga stal zijn hart. Hij glunderde helemaal en de controle was dan ook een wassen neus, maar hier hadden we na anderhalf uur rijden niet dat hele fijne gevoel zoals bij Macedonië. Ook hierin hadden we een route gemaakt die we volgden. Na dertig kilometer over een hoofdweg kwamen we in een redelijk grote stad waar het ontzettend druk en hectisch was. Smalle en slechte wegen en iedereen deed maar waar ie zin in had. Na drie keer op het zelfde punt uitgekomen te zijn zagen we twee agenten. Met de kaart in onze hand vroegen we hoe we verder konden. De agent die het woord nam stonk zo ontzettend naar de alcohol, dat ik acuut vergiftigd werd, maar los daarvan konden we dertig kilometer terug, want ook daar hield de weg op. Ook hier hebben we niets aan de Tom Tom, tenzij je alleen maar de hoofdweg wilt rijden. We vervolgden onze oude weg en na honderdzestig kilometer zagen we een bordje camping. We spraken af dat we dat maar zouden doen, om vervolgens de volgende dag verdere plannen te maken. Deze camping was op een hof van een kerkje en een bewoond nonnenklooster van een Italiaanse zusterorde. We werden gedirigeerd naar een mooi plekje op het grasveld. Het had de laatste dagen hier veel geregend en de grond was dan ook drassig. Toen we de camper op de blokken wilden zetten, zaten we al vast, we konden niet voorruit en ook niet achteruit. Volgens de beheerder was het geen enkel probleem, we moesten ons vooral geen zorgen maken en hij zette zijn eigen wagen ervoor. Inmiddels hadden wij al ervaring met losgetrokken worden en wisten dat dit niet zou gaan lukken. Maar ook dit was geen probleem, hij belde zijn broer met een wat zwaardere auto, en die probeerde het, maar ook geen succes. Uit ervaring hadden wij geleerd dat je een auto met achterwielaandrijving niet voorruit los moet trekken, maar achteruit. Uiteindelijk deden ze dat en FLOEP……. Hij was los…….

Hij wees ons een ander plekje aan op het gras maar dat hebben we toch maar niet gedaan. We zijn midden op het volleybalveld gaan staan (redelijk verhard), er waren hier toch geen andere mensen. Maar wat een heerlijke plek. Mooi uitzicht, wasmachine aanwezig en alles wat je nog meer nodig hebt, behalve winkels…….. Op de weg hiernaartoe was het niet onze gelukkigste dag; vastgezeten tussen twee betonblokken, waarna de politie ons begeleidde om weer op de juiste weg te komen, een weg die niet onze eerste keus zou zijn geweest, maar een alternatief was er niet. Vol gaten en kuilen, harder dan tien kilometer konden we niet rijden. Het nut van de luchtvering was nu wel overduidelijk. En op het moment dat wij deze camping op wilden rijden, nam Roelof de bocht te scherp en KRAK…. Reden we de buitentelefoon van het hek eraf, maar volgens de beheerder was dat ook geen probleem. Achteruit en de bocht wat ruimer nemen en zo konden we naar binnen. Schade: vier diepe krassen, die Roelof de volgende dag dicht heeft gesmeerd. Al met al heeft de camper in de laatste negen maanden al wel wat deukjes opgelopen, maar dat komt ook doordat we op zoek zijn naar de grenzen van de mogelijkheden, we schuwen geen uitdaging als het gaat om de soort wegen en bergen. De bergtop in Macedonië was tot nu toe wel de grootste uitdaging voor Junior. Maar hij heeft het gered en wij ook……..

Zoals het er nu naar uitziet, verwachten we niet al te lang in Albanië te zijn, maar wellicht is het in het westen wat vriendelijker. Tot dusver ons verslag, tot de volgende keer.

Op weg naar de camperdealer

Op weg naar de camperdealer via het Meteoragebied (Griekenland)

Vandaag ( 21 april) staan we wederom op een prachtige plek op een bergwei, in de buurt van heetwaterbronnen, om onze paasdagen door te brengen. De camperdealer is deze dagen dicht en om daar op de parkeerplaats te wachten tot dinsdag leek ons niet de beste optie. De werkzaamheden aan de camper zijn praktisch allemaal verricht, dinsdag (dus morgen) krijgen we nog onze nieuwe generator, maar daar later meer over.

Op 26 maart zijn we van ons paradijs bij Taveerne di Lulu vertrokken. Onze voorraad was op en de weg naar de doorgangsweg was zo slecht dat we die niet nog een keer extra wilden berijden om een paar dagen langer op ons plekje te kunnen blijven staan. Op weg naar de camperdealer zouden we het Meteora gebied doorkruisen en dat hebben we dan ook gedaan. Een gebied met enorme rotsblokken en hooggelegen kloosters. In het Michelin boek stond een mooie route beschreven die we dan ook gemaakt hebben. Gelukkig was het nog niet zo druk met uitzondering bij één klooster waar talloze touringcars al aanwezig waren.

“Op de grens van het Pindosgebergte en de Thessalische vlakte verheffen zich in een ongelooflijk landschap afwisselend kale en begroeide rots pieken. Sinds de elfde eeuw dienen deze merkwaardige pieken als vestigingsplaatsen tussen hemel en aarde van de kloosters, die de Meteora worden genoemd; ‘meteoro’ betekent `zwevend in de lucht`. Een zo unieke plek die opgenomen is op de lijst van werelderfgoed van UNESCO, is natuurlijk de inspiratiebron geweest voor de fantasie en al sinds het begin der tijden spelen zich hier talloze mythen en legenden af……..Vaak worden deze kloosters vergeleken met die op de berg Athos, die andere fascinerende plek met kloosterarchitectuur, maar daarmee houdt iedere overeenkomst ook op: de Meteora zijn niet meer die plaatsen van spiritualiteit hoog en de lucht. Hordes toeristen verdringen zich er iedere dag weer en het mag wel een wonder heten dat de plek zijn magie nog niet verloren heeft. Wees echter niet bang, die is nog altijd intens. “

Bij het bezien van deze kloosters moesten wij aan de film “in the name of the rose” denken , met als hoofdrolspeler Sean Connery . Die opnames zouden zomaar hier opgenomen kunnen zijn.

Ook hier weer hadden we een mooi plekje bij een taveerne, waar we voor weinig geld heel goed konden eten. Via een eerdere standplaats bij het monument, waar we nu ook weer één nacht hebben gestaan, reden we richting de camperdealer. Maar als zo vaak vonden we weer na een dertig kilometer een prachtige plek naast een kaasfabriekje in de buurt van het dorpje Lafos. Op het terras van een restaurant in renovatie. Al snel hadden we contact met de eigenaar van de kaasfabriek en kregen een rondleiding én kaas mee terug naar de camper. We hebben hier in totaal acht dagen gestaan, genoten van een prachtig wandelgebied met veel paden in alle richtingen en haast elke dag even contact met de mensen van de kaasfabriek. Ook zij hadden het enorm zwaar. Dit keer niet door de crisis, maar ze waren voor € 240.000 bedonderd. Zij waren namelijk betaald met ongedekte cheques en het betreffende bedrijf was niet te achterhalen omdat er valse namen waren opgegeven. De man van het eigenaarskoppel had een baantje erbij moeten zoeken, om de boeren, waar hij de melk van afnam, te kunnen betalen.

En nu vergeten we nog een prachtige stop onderweg bij een botanische tuin aan de rand van een stuwmeer waar de honden ook werkelijk dag en nacht los konden lopen. Na één van de ochtendwandelingen van Olga met de honden, kwam deze thuis met vier honden….. Een pupje van ongeveer negen à tien weken had zich bij onze roedel gevoegd. Olga probeerde hem weer terug te zetten bij de boerderij waar hij vandaag kwam, maar meneertje was niet geïnteresseerd en wist weer te ontkomen, en zo hadden wij 4 honden. De hele dag is ie bij ons gebleven, en ook de nacht heeft hij onder de camper geslapen en de volgende ochtend liep hij natuurlijk parmantig mee met de ochtend wandeling. Toen Olga in de buurt van de boerderij, waar hij oorspronkelijk woonde, kwam, rook hij toch zijn eigen stal en liep richting de boerderij, waarop Olga rechtsomkeert maakte en er met een spurt vandoor ging. Onze eigen honden konden haar nauwelijks bijbenen, maar de strategie was geslaagd. Het pupje kwam haar niet meer achterna en bleef bij zijn eigen familie.

Na de kaasboerderij in één vaart naar de camperdealer. De spullen waren inmiddels daar aangekomen en de dag daarop begonnen ze met het plaatsen van de luchtvering. Niet alle onderdelen waren geschikt voor deze camper, dus moest weer wat opgestuurd worden, maar uiteindelijk na een aantal dagen zat ie eronder.

Tevens hebben we een SOG laten plaatsen. Dat is een afzuigmechanisme dat bij het openen van het toilet de lucht uit de cassette wegblaast. Het voordeel van dit systeem is dat je absoluut niets meer ruikt, en door de toevoeging van verse zuurstof in de cassette wordt het omzettingsproces versneld, waardoor we géén chemicaliën meer hoeven te gebruiken en het werkt inderdaad zo. Geweldig systeem.

We hadden inmiddels ook ontdekt dat we lekkage hebben aan de voorruit boven in de alkoof. Ook dat hebben ze gedicht.

Er stond nog één discussiepunt open, óf we moesten een zwaardere generator kopen of de airco van het dak laten verwijderen. Onze huidige generator van 1000 Watt vermogen was hiervoor ontoereikend. Uiteindelijk hebben we besloten om een nieuwe generator te kopen van 2000 Watt vermogen. Mede omdat we ook in gebieden komen waar het wel veertig graden wordt en het dan wel heel erg benauwd is binnen. Maar ook bij sterke koude Oostenwind, ons kacheltje het niet helemaal kan trekken. Dus kunnen we nu de airco ook gebruiken als kachel. Verder hebben we de stroomvoorziening zelf aangepast zodat we op dagen dat we minder zon hebben niet de omvormers hoeven te gebruiken. Tijdens de activiteiten bij de camperdealer heeft Olga stof gekocht en is bezig handmatig alle kussens te voorzien van nieuwe bekleding, een mega project…….En zo als altijd, als ze ergens mee begint, is ze niet meer te stuiten, met soms bloed aan de vingers. Maar het ziet er geweldig uit, een hele verbetering voor ons interieur.

Ook tijdens deze rit hebben we buiten de kaasfamilie ook een Zweeds echtpaar ontmoet, geweldige lieve aardige mensen en dat maakt het reizen soms toch wel heel erg speciaal.
Gisteren hebben we aan hen plus twee Oostenrijkers, een concertje gegeven. Drie nummers met de cello, en Olga nog twee stukjes op de viool. Het werd zeer gewaardeerd en we werden serieus uitgenodigd om ook Zweden aan te doen en dan langs te komen.

We hebben nu, tijdens de paasdagen, de luchtvering kunnen uittesten en hij doet het boven alle verwachtingen. Een enorme stabiliteit en een verbetering van de wegligging, SUPER!!!!!!!!!

Woensdag of donderdag vertrekken we in één stuk door naar Macedonië , een nieuw land met nieuwe avonturen. Tot dan…….

Vertrek

Vertrek van Castrosikia naar het Meteora gebied.

Vandaag , woensdag 26 maart. Morgen vertrekken we van ons paradijsje. Inmiddels hebben we al en aantal van deze mooie paradijsjes ontdekt en met verbazing elke keer weer dat we op deze plekken geen of nauwelijks mede camperaars tegen komen. We hebben maar een schemaatje gemaakt waarin we onze paradijsjes in gaan beschrijven. Zo ook hier weer is het moeilijk te vertrekken en praten we erover om nog een paar dagen te blijven, wat we inmiddels ook al weer hebben gedaan. Maar het eten raakt op en de dichtstbijzijnde winkel is zes en halve kilometer verder en nog steeds is alles hier in de omgeving gesloten. Gisteren zijn de beheerders van de Taveerne di Lulu gearriveerd en we hebben kennis met ze gemaakt. Zij is 37 en hij 43. Ze wonen in Rome en komen hier vanaf eind maart tot oktober hun taveerne runnen, waarna ze dan weer naar hun kleine woning ( zoals ze dat zelf zeggen) in Rome verkassen. Vier jaar runnen ze nu deze Taveerne nadat het twee jaar leeg heeft gestaan, dus een harde dobber om dit weer op de rails te krijgen en zeker in deze tijd. Ook met hen hebben we het even over de crisis van Griekenland gehad en ook zij zijn van mening dat er twee verschillende euromunten moeten komen, Voor het overgrote deel van de bevolking van Griekenland is het een ramp en dat werd ons ook als reden gegeven waarom de Grieken zo stug zijn. Normaal gesproken lijken ze (volgens hen) meer op de Italianen. Met een grote lach door het leven gaan, echter die lach is inmiddels wel verstomd. We staan hier nu twintig dagen en we gaan dus.

Voor de honden was het eveneens een paradijs. We merkten wel dat zij steeds meer bij de camper bleven naargelang we hier langer stonden, maar beschouwden het ook als hun terrein en bewaakten die dan ook als zodanig als er toch nog mensen hier in de buurt kwamen.

Onze dag invulling bestond hoofdzakelijk uit wandelen, slapen, klussen en cellospelen. Toch waren we de hele dag er mee bezig. Natuurlijk ook onze dagelijkse klusjes als water halen, vegen, koken en eten, en zelfs (Erica) de grote was gedaan. Over veertien dagen worden we in Pirea bij Thessaloniki , bij de camperdealer verwacht die dan luchtvering onder de camper gaat plaatsen. Dit ter ondersteuning van de huidige vering en vooral voor ons rijcomfort. De wegen zijn soms bar slecht en in de landen waar we nog doorheen gaan zullen ze niet beter zijn. We verwachten daar ongeveer drie dagen te blijven zodat we ook zelf nog wat kleine klusjes kunnen doen met ondersteuning en advies van hen. Maar voordat we daar zijn gaan we eerst een flinke zware bergroute rijden dwars door het Meteora gebied, waar een aantal kloosters op bergtoppen staan die alleen te voet te bereiken zijn. Dus onze Junior heeft wat voor de boeg, maar hij heeft nu lang genoeg uitgerust dus dat moet wel lukken.

Over onze bevindingen over dat gebied schrijven we in ons volgende blog.

De uitvinding van de filosofie

De geboorte van de filosofie ( volgens het groene boekje van de Michelin)

In de polis ging het woord een steeds grotere rol spelen, omdat sprekers tijdens raadszittingen met behulp van de retorica konden overtuigen. Het collectieve karakter van de besluitvorming -eigen aan de polis- leidde tot een zekere “openbaarheid” van kennis, die zich niet langer kon bepreken tot het debat tussen ingewijden, maar die juist onthuld en uitgelegd moest worden. Filosofie was al langer een traditie in Griekenland, maar vanaf de vierde eeuw voor C. werd het pas echt een stroming van betekenis. Aan de hand van dialogen probeerde Socrates (470-399) de vinger te leggen op de misvattingen in redeneringen, de pretenties van politici door te prikken en hun eigen onwetendheid aan de kaak te stellen. Socrates, zoon van een voedvrouw, is bedreven in de kunst van maïeutiek (ware kennis “baren” waarvan men niet weet dat men ze bezit). Hij heeft geen enkel geschrift nagelaten, maar zijn leer is voor het nageslacht bewaard gebleven dankzij zijn leerling Plato (428-347). Die heeft een deel van zijn werk aan de gedachten van zijn leermeester gewijd en veroordeelde net als hij het geweld, de immoraliteit, het onrecht en de wanorde die de overhand hadden in de steden. Plato werd op zijn beurt leermeester van de filosoof en geleerde Aristoteles (384-322),wiens filosofische en wetenschappelijke gedachten een grote invloed hadden in de westerse wereld, vooral op het terrein van de logica. Andere filosofen, verkondigers van diverse stromingen ( onder andere het stoïcisme en het epicurisme), zouden hem opvolgen. Weinig van hun geschriften zijn bewaard gebleven.

Een dag uit het dagboek van Olga

1 maart 2014:

Gelukkig is het droog als de honden even uitgelaten worden (09:00 uur). Bobo moest al om 05:00 uurpoepen.

Dan op weg. 1ste stop baai van Navarino. Mooie plaats,midden op een bloeiende wei, vlak bij het strand.

Honden los en jawel hoor toen begon het weer te gieten.

Odin was snel terug, Harry na een tijdje maar Bobo nam het ervan.

Pas toen we de camper meer op het asfalt gezet hadden kwam ze ten lange leste en kletsnat.

2de stop bij de mini eifeltoren in Filiatra ( dus even in parijs)!

3de stop in Agrili en een kasteel zoals je die alleen in de Efteling ziet. Uit 1820 met een reusachtige paard van Troye, maar ook erg in verval. Zou best een goede plek zijn geweest om te overnachtenware het niet dat er een onrustige roedel honden op ons af kwam. Dit vonden we een beetje teveel van het goeie.

4de stop in Kalo Nero aan het strand. prima, ook wel weer zwerfhonden maar veel minder en meer ruimte voor de honden om te rennen. Zo gaat een regendag aangenaam voorbij . 80 km gereden maar heel rustig en genietend van de mooie groene wereld om ons heen. Grappig om met een gids in de hand soms even van de route weg te gaan en zo aparte dingen te zien. Deze camperplaats hebben we zo aan kunnen tikken op de TomTom.

Het moment van de dag;

Roelof: 't realiseren dat ik weer in de cadans komt van het reizen, dus vertrouwen hebben dat het goed komt.

Olga: ik was erg gespannen maar in de loop van de dag helemaal weggegaan

Statistieken.

De statistieken van vertrek tot nu :

Omdat Roelof maar met moeite van zijn werk kon loskomen is hij van alles in schemaatjes gaan vastleggen. Voor de geïnteresseerden volgen hier wat cijfertjes uit de kolommen van Roelof:

Op 10 juli zijn we vertrokken en vandaag is het 13 februari 2014. Dat wil zeggen dat we 270 dagen onderweg zijn alles bij elkaar genomen.

Via Duitsland, Tsjechië, Slovenië, Hongarije, Roemenië, Bulgarije en Turkije zijn we nu aan het overwinteren in Zuid Griekenland. Alles bij elkaar hebben we 10.282 kilometer afgelegd en dat komt neer op 38 kilometer per dag. Ooit dachten we ongeveer 50 kilometer per dag te rijden, dus we zitten nog aan de ondergrens.

Aan diesel is er 1703,95 liter getankt, dat betekent dat onze Ford Transit 1 op 9.012 rijdt. In Euro’s hebben we aan de diesel € 1140,86 uitgegeven. Per land is de dieselprijs verschillend, maar gemiddeld komt dat neer op € 1,49 per liter.

Aan gas (koelkast, boiler en verwarming) hebben we 165,28 liter gebruikt, de kosten daarvan zijn € 169,04 wat neerkomt op een gemiddelde prijs van € 1,02 .

Gewone benzine hadden we nodig voor de generator om stroom op te wekken op de minder zonnige dagen: 37,57 liter voor € 68,34, dat levert een gemiddelde prijs op van € 1,82. Maar daarvoor in de plaats hebben we 103,3 draaiuren gekregen.

Pech onderweg:

De schotel op de camper verwijderd vanwege slechte ontvangst.

Een defecte voorruit (steenslag)

3 maal een klapband waardoor we alle banden maar hebben vervangen voor een betere en zwaardere kwaliteit.

De startaccu moeten vervangen

Verstopte ruitensproeier en het groot licht gerepareerd

De cassette van het toilet vervangen

De verwarming schoon geblazen

De ruit in de slaapcabine, gelegen boven de stuurcabine lekt bij harde regen.

Het kapje op het dak van de keukenafzuiger is defect en moet vervangen worden.

De afvoerslang van de wasbak in de douche loopt niet snel genoeg door en we willen de afvoerslang vervangen, die we overigens al hebben gekocht.

Het instaptrapje valt langzaam uit elkaar en heeft veel hulp nodig om in en uit te klappen.

Twee keer vastgezeten aan een meer en aan een strand.

Scharnieren van het badkamerdeurtje waren aan vervanging toe

De omvormer van de TV losgekoppeld omdat bleek dat die wel heel veel stroom stal van ons toch al zo beperkte hoeveelheid op donkere dagen.

In de planning laten we luchtvering plaatsen onder de camper, niet omdat de huidige vering onvoldoende is maar om een beter wegligging te krijgen op slechtere wegen en bij scherpe S-bochten. Indien de boordaccu’s vervangen moeten worden stappen we over van 75 AMP naar 100 AMP per accu en nemen dan gel-accu’s. Tevens laten we nog kijken of we het zonnepaneel in een frame kunnen plaatsen zodat hij niet alleen maar plat op het dag ligt. Zeker in de winterperiode zal dat flink wat schelen. Ook dient de boiler nog een keer ontkalkt te worden, dit hadden we in Nederland al een keer gedaan, maar het resultaat is onvoldoende. We moeten nog overwegen of we de huidige aggregaat vervangen voor een van 2000 Watt of de airco van het dak afhalen. Volgens de informatie zou de airco het doen met een aggregaat van 1000 Watt. Dit is niet het geval en hij heeft er een nodig van 2000 Watt. We kijken hoe het deze zomer gaat met de temperatuur binnen in de camper. De verwarming van de airco functioneert wel beter als de huidige kachel, maar die hebben we deze winter ook niet zoveel nodig gehad.

Wel en wee van mens en dier:

Roelof: regelmatig slapeloosheid,

allergie voor zeer kleine vliegjes , vijf dagen zonnesteek, flinke blaren in handpalm na poging

om de camper uit te graven en in zijn duim gesneden in Turkije,

buikgriep in Slovenië,

twee dagen lage rugpijn in Griekenland,

last van brandende droge ogen,

ontwenningsverschijnselen van cafeïne

telefoon verloren in het dashboard, in Griekenland met hulp van een monteur teruggevonden.

Olga: af en toe hoofdpijn, maar niet meer zo erg als eerst,

flinke blauwe plekken na uit bed gevallen te zijn in Duitsland

anderhalve week erge rugklachten in Roemenië.

schaafwonden op been en in hand na het uitglijden op losse steentjes in Tsjechië,

tot twee keer aan toe bovenop de leesbril gaan zitten (nieuwe bril gekocht in Turkije)

Ook een vorm van allergie in de vorm van jeukende huid

Pijn in de knie na heftige wandeling in de bergen

Droge ogen in de woestijn van Turkije

Odin: twee keer vergiftigd, maar hadden geen dierenarts nodig,

Last van scherpe stekels in zijn poten in Turkije

Overgeven

Harrie: komt langzaam over zijn angsten heen en zit op dit moment goed in zijn vel

Last van scherpe stekels in zijn poten in Turkije

diarree

Bobo: in iets scherps getrapt, resultaat: bloedend pootje

met zijn nageltje ergens achter blijven hangen bij het klimmen,

angstmomenten en zwelling op zijn linker voorpoot ná de kidnapping in Griekenland

diarree